BLOGS: 5 jaar Zandmotor

Op woensdag 14 september ging ik naar het Zandmotorcongres in het Kurhaus in Den Haag. Via Delta Talent had ik de kans gekregen om tijdens de lunchpauze een expert te ‘interviewen’ over de Zandmotor. Ik had van tevoren gevraagd of Delta Talent een expert zou kunnen vinden die een kritische houding had tegenover de Zandmotor, omdat ik in mijn studie (Climate Studies aan Wageningen University & Research) slechts positieve verhalen had gehoord over dit project. Ik was erg benieuwd of het bezoek aan het congres mijn kijk op de Zandmotor zou kunnen verbreden!

Het programma van het Zandmotorcongres begon ’s ochtends met een welkomstsessie. De zaal was gevuld met een internationaal gezelschap van waterbeheerders, onderzoekers, ambtenaren en enkele studenten. In een klein uur werd de zaal overspoeld met succesverhalen over verbeterde kustveiligheid, nieuwe natuur en een nieuw recreatiegebied. Na een korte pauze begon het extrapoleren van het succes van het Zandmotorproject. Een internationale auditcommissie was ook erg tevreden met de resultaten en al snel werden de mogelijkheden om in het buitenland Zandmotors aan te leggen besproken. Hierbij werd wel benadrukt dat de Zandmotor niet zomaar te kopiëren is.

In de lunchpauze werd ik door Delta Talent aan een medewerker van Dunea gekoppeld. Dunea beheert het duin en het grondwater in het kustgebied waar de Zandmotor ligt. Dit bedrijf is ook een van de weinige belanghebbenden die last ondervinden van het Zandmotorproject: door de grote hoeveelheid zand voor de kust kwam de kwaliteit van het grondwater namelijk in gevaar. Ik begreep door dit gesprek dat er wel goede afspraken zijn gemaakt over het beschermen van het grondwater en dat Dunea uiteindelijk met slimme onderhandelingen een toereikende technische oplossing heeft gevonden voor het probleem. Zo blijkt toch weer hoe bepalend het poldermodel is in Nederland voor de besluitvorming van dit soort grote ruimtelijke projecten.

Ik sprak tijdens de lunch ook nog met enkele andere ‘experts’ op het congres en ik kreeg de indruk dat ik niet de enige was die vond dat het ochtendprogramma wel erg kritiekloos was over de ontwikkelingen van de Zandmotor. Echter hoorde ik nergens duidelijke inhoudelijke kritiek op het project, dus misschien kwam dit sentiment gewoon voort uit een soort Nederlandse nuchterheid.

Bij een deelsessie werd gesproken over kustverdediging en internationale mogelijkheden voor de aanleg van een Zandmotor. Er werden erg interessante verhalen gedeeld uit Jamaïca (waar een gebrek aan handhaving ervoor zorgt dat hotels te dicht bij de kust worden gebouwd), Zweden (waar bureaucratie een groot obstakel voor kustverdediging vormt) en Venetië (waar er nu plannen zijn om geen Zand-, maar een Kleimotor aan te leggen). Eén van de meest interessante uitspraken was dat de Zandmotor conceptueel bekeken moest worden: het gaat om de vorm van het project, de drijfveren en de duurzame en natuurlijke functie.

Al met al was ik erg tevreden met het congres. Ik vond het ontzettend interessant om te luisteren naar de experts die vijf jaar bezig zijn geweest met het bijhouden van de ontwikkeling van de Zandmotor. Het was ook erg leuk om mee te mogen denken met de volgende stappen van het project en om deze vooruitgang te volgen (op nationale en internationale schaal). Ik verwacht dan ook dat ik in de toekomst nog veel zal horen over de Nederlandse Zandmotor en misschien wel over de 'Sand engines' in het buitenland.

Na een treinreis vanuit Zeeland naar het Kurhaus, wederom dicht bij de kust. Het beloofde een goed gevulde dag te worden, allereerst met verschillende presentaties over de resultaten van het project 'de Zandmotor'. Zowel nationale als internationale sprekers kwamen aan het woord, dit zorgde voor een goede afwisseling van onderwerpen en perspectieven.

In de eerste koffiepauze werden mijn collega-student en ikzelf aangesproken door een medewerkster van Delta Talent. Ze had een vraag aan ons, namelijk: 'willen jullie meedoen aan een speeddate?' Het zou gaan om een snel, kort en informeel interview met Rijkswaterstaat medewerkster Evelien van Eijsbergen, een leuke manier om nieuwe contacten te leggen, informatie, kennis en ervaringen te delen. Het was overigens puur geluk dat wij op deze 'date' mochten, aangezien dit normaal gesproken van tevoren afgesproken en voorbereid dient te worden. Aan de bak dus: LinkedIn en Google afspeuren om wat achtergrondinformatie te vinden over mevrouw van Eijsbergen, we konden natuurlijk niet helemaal onvoorbereid van start gaan.

Na nog een aantal presentaties was het tijd voor de lunch en voor ons dus het startsein om ons naar de Delta Talent-stand te begeven. Hier ontmoette we Evelien en zochten een beschikbaar tafeltje. Na een korte voorstelronde van beide kanten begon het gesprek op gang te komen. Wat mij persoonlijk erg interesseerde was waarom Evelien zich zo aangetrokken voelde tot de kust, dit bleek namelijk wel uit haar LinkedIn profiel; alles had met de kust en het beleid daaromheen te maken. Als antwoord kreeg ik te horen dat Evelien zich eigenlijk al van kinds af aan aangetrokken voelde tot de kust; het was een speciaal gebied vol interessante dingen en waar men wat kan beleven. Tijdens haar studie Physical Geography aan de Universiteit van Utrecht ging het nog meer leven voor Evelien, omdat zij hier alle achterliggende processen, verbanden en belangen van kustgebieden leerde kennen. Evelien vertelde dat na ze na haar studie gelijk aan de slag is gegaan bij Rijkswaterstaat, iets wat natuurlijk fantastisch is. Tot op heden werkt zij hier en heeft er inmiddels een professionele loopbaan van 10 jaar opzitten. Haar taken lopen uiteen van adviseren over beleid rondom het kustgebied tot adviseur beheer en onderhoud. Een periode van 10 jaar kan veel veranderingen met zich meebrengen, zeker in deze tijd. Evelien vertelde dat zij deze veranderingen, met name in samenwerkingsverbanden heeft gemerkt door het feit dat er tegenwoordig steeds meer en beter gekeken word naar alle verschillende belanghebbende groepen, meekoppelkansen en toegevoegde waarden aan projecten. Dit om de toegevoegde waarde, efficïentie, duurzaamheid en uiteindelijk het succes ervan te vergroten. Deze informatie bracht ons naar het onderwerp van de Zandmotor en haar werkzaamheden binnen dit enorme project. Ik vroeg haar over welk aspect in het proces of op welk behaalde resultaat ze het meest trots is. Hierop antwoordde ze dat het verviervoudigen van budget voor het monitoren op nummer 1 staat voor haar, tevens omdat blijkt dat dit van essentieel belang is. Een ander interessant aspect waarover Evelien vertelde is dat alle teams die meewerkten aan het project, bestonden uit enthousiaste mensen, zij noemde dit als een van de vele factoren die geleid hebben tot het succes van de Zandmotor.

De speeddate was ook echt een speeddate, Evelien moest na 15 minuten toch echt het gesprek stoppen, aangezien ze ook nog andere mensen beloofd had te spreken gedurende de lunch. Het was een fijn gesprek, waarin ik veel te weten ben gekomen over Evelien zelf en de werkzaamheden van Rijkswaterstaat en dat allemaal in een korte tijd. Ik ben van mening dat het organiseren van gelijksoortige contactmomenten tussen professionals, young professionals en studenten zeer waardevol is!

Sinds het begin van de zomervakantie keek ik al erg uit naar de conferentie van de Zandmotor: wat zouden de eerste resultaten zijn van vijf jaar “de Zandmotor”? Dit concept heeft al regelmatig de revue gepasseerd tijdens mijn opleiding, en had mijn interesse meteen gewekt. Het toeval wilde dat ik met mijn MSc. thesis in een soortgelijke richting terecht ben gekomen, dus ik heb de kans om aanwezig te zijn met Delta Talent met beide handen aangepakt. Ons werd de mogelijkheid geboden om met een expert een 1-op-1 gesprek te voeren tijdens de conferentie; ik had het geluk om met meneer de Looff van Rijkswaterstaat te mogen praten.

Op 14 september arriveerde ik bij het Kurhaus in Den Haag. Als student kijk je je ogen uit in zo’n enorm gebouw: dergelijke luxe zijn we natuurlijk niet gewend! We werden hartelijk ontvangen door mevrouw Duijndam van Delta Talent. Na de lezingen over de resultaten van de Zandmotor kwamen de reacties van experts. Ik vond het heel leuk en leerzaam om te horen over de verschillende perspectieven die belicht werden, waaronder recreatie, toerisme, beleid, cultuur en diverse natuurwetenschappen. Het geeft mooi weer dat er veel meer bij zo’n project komt kijken dan gedacht: niemand had gerekend op de grote recreatieve waarde van de Zandmotor. Als Nederlandse maakte het me trots dat onze kennis over waterbeheer ook door andere landen gewaardeerd wordt.

Tijdens de pauze maakten we een rondje op de Expomarkt. Het leukste, tevens meest onverwachte, element van de expomarkt was voor mij toch wel de stand met gevonden fossielen van de Zandmotor. Ik had er niet bij stil gestaan dat het zand afkomstig is van de diepe Noordzee en erosie geleidelijk fossielen bloot geeft. Het was onwerkelijk om een stuk bot van een mammoet in mijn handen te houden.

Het leukste van de hele dag was voor mij natuurlijk het gesprek met de expert van Rijkswaterstaat. Bovenaan op mijn lijstje stonden de vragen “Wat verwacht u van ons, als toekomstige waterbeheerders?”, “Denkt u dat wij als Nederlanders voldoende capaciteit hebben om de zeespiegelstijging aan te kunnen?” en “Wat gaan de uitkomsten van vijf jaar Zandmotor voor implicaties hebben voor het huidige kustbeleid?”. Meneer de Looff legde uit dat Nederland naar verwachting een zeespiegelstijging aan kan van 20 centimeter tot 1 meter per eeuw met de huidige voorzieningen en dat het succes van de Zandmotor betekent dat we doorgaan met het uitvoeren van dergelijke innovatieve en zo veel mogelijk “zachte” kustverdedigingsstrategieën. Daarnaast zouden de aanstaande waterbeheerders kritisch moeten blijven, open moeten staan voor nieuwe oplossingen en verder voort moeten bouwen op de basis die op dit moment gelegd is. Met name het antwoord op de laatste vraag was erg inspirerend en waardevol om te horen, het is zeker iets wat ik mee ga nemen in mijn toekomstige carrière. Nu klimaatverandering gaande is moeten we zeker voor nieuwe dingen open staan, om vervolgens om te kunnen gaan met allerlei scenario’s: flexibiliteit in het waterbeheer is erg belangrijk.

Ik ben dankbaar dat ik met Delta Talent aanwezig heb mogen zijn op zo’n indrukwekkend en leerzaam congres, en dat ik met meneer de Looff een gesprek heb mogen voeren. Mocht je naar een soortgelijke bijeenkomst gaan: bereid je goed voor, je weet maar nooit wie je tegen komt. Je leert het meeste van interacties met mensen die al in de praktijk ervaring hebben in het waterbeheer. Onder de indruk van alle nieuwe informatie die ik opgestoken had van de lezingen verliet ik met mijn studiegenoot het gebouw, en liep richting het strand om toch nog even het vakantiegevoel aan het eind van de zomer te ervaren. Het was immers ruim 30 graden buiten, een betere afsluiting van deze dag bestond niet!